รวมคำราชาศัพท์ใช้ผิดบ่อย! ที่คนไทยมักเข้าใจผิดกันจนชิน

คำราชาศัพท์เป็นเหมือนสะพานภาษาที่เชื่อมโยงความเคารพจากสามัญชนไปสู่พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ แต่การใช้งานนั้นต้องอาศัยความละเอียดอ่อนและหลักเกณฑ์ที่ถูกต้องเสมอ เรามาดูกันว่ามีคำไหนบ้างที่คุณอาจจะเคยใช้ผิดพลาดไปโดยไม่รู้ตัว เพื่อให้สามารถใช้ภาษาไทยอันงดงามนี้ได้อย่างมั่นใจยิ่งขึ้น

สวัสดีครับ! หลายครั้งที่เราได้ยินข่าวหรืออ่านข้อความเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ แล้วมีคนทักในคอมเมนต์ว่า "ใช้ราชาศัพท์ผิดนะ" บางทีเราอาจจะเคยเป็นหนึ่งในนั้นโดยไม่รู้ตัวก็ได้ เพราะคำราชาศัพท์เป็นเรื่องละเอียดอ่อน มีกฎเกณฑ์เล็กน้อยที่หากรู้แล้วจะช่วยให้เราใช้ได้อย่างมั่นใจมากยิ่งขึ้น อย่าเพิ่งคิดว่ามันยากเกินความเข้าใจเลยครับ วันนี้เราจะมาเล่าสู่กันฟังแบบสบายๆ พร้อมยกตัวอย่างคำที่คนไทยมักใช้ผิดบ่อยๆ ให้ได้รู้กัน จะได้ไม่พลาดอีกต่อไป

🧐 รู้จักความหมายและความสำคัญของคำราชาศัพท์แบบง่ายๆ

ก่อนจะลงลึกถึงรายละเอียดของคำที่มักใช้ผิด เรามาทำความรู้จักคำราชาศัพท์กันสักนิดดีกว่า คำราชาศัพท์ตามหลักภาษาไทยหมายถึง "ศัพท์หรือถ้อยคำเฉพาะที่บุคคลทั่วไปใช้แก่บุคคลที่ควรเคารพ" ไม่ว่าจะเป็นพระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ พระภิกษุ ข้าราชการ รวมถึงคำสุภาพที่ใช้สื่อสารกันทั่วไป

สังคมไทยเป็นสังคมที่ให้ความเคารพนับถือกันตามวัยวุฒิและคุณวุฒิ การใช้คำราชาศัพท์กับพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์จึงเป็นวัฒนธรรมทางภาษาที่สะท้อนถึงการยกย่องเทิดทูน

📝 หลักการใช้ "ทรง" ให้ถูกต้อง จุดผิดพลาดอันดับหนึ่ง!

หนึ่งในหัวใจสำคัญของการใช้คำราชาศัพท์ที่ผิดกันบ่อยที่สุดคือ การนำคำว่า "ทรง" ไปใช้อย่างผิดๆ นั่นเอง เรามาดูกันว่ามีกฎเกณฑ์อะไรบ้าง

1. "ทรง" + คำกริยาสามัญ

เมื่อเราต้องการทำให้กริยาทั่วไปเป็นราชาศัพท์ ให้เติม "ทรง" ลงหน้า คำกริยาสามัญ ได้เลย

• ตัวอย่าง: ทรงยินดี, ทรงวิ่ง, ทรงศึกษา, ทรงทราบ
• ความหมาย: มีความยินดี, วิ่ง, ศึกษา, ทราบ

2. "ทรง" + คำนามสามัญ

เมื่อเติม "ทรง" ลงหน้าคำนามสามัญ จะกลายเป็นกริยาราชาศัพท์ในทันที

• ตัวอย่าง: ทรงดนตรี (หมายถึง การเล่นดนตรี), ทรงช้าง (หมายถึง การขี่ช้าง), ทรงเครื่อง (หมายถึง การแต่งตัว)
• ความหมาย: เล่นดนตรี, ขี่ช้าง, แต่งตัว

3. "ทรง" + คำนามราชาศัพท์

กรณีนี้ใช้เมื่อนำหน้าคำนามที่เป็นคำราชาศัพท์อยู่แล้ว เพื่อทำให้กลายเป็นกริยา

• ตัวอย่าง: ทรงพระดำเนิน (หมายถึง การเดิน), ทรงพระราชนิพนธ์ (หมายถึง การแต่งหนังสือ), ทรงพระราชดำริ (หมายถึง การคิด)
• ความหมาย: เดิน, แต่งหนังสือ, คิด

4. คำกริยาราชาศัพท์อยู่แล้ว ห้ามใช้ "ทรง" นำหน้า

คำกริยาที่เป็นราชาศัพท์โดยธรรมชาติแล้ว เราไม่ต้องเติม "ทรง" นำหน้า เพราะมันสุภาพอยู่แล้ว

• ผิด: ทรงเสด็จ, ทรงเสวย, ทรงตรัส, ทรงบรรทม, ทรงโปรด
• ถูก: เสด็จ (ไป), เสวย (กิน), ตรัส (พูด), บรรทม (นอน), โปรด (ชอบ)

คิดง่ายๆ ครับ ถ้าเป็นคำราชาศัพท์แท้ๆ ที่ฟังแล้วสุภาพโดดเด่นอยู่แล้ว เช่น เสวย, เสด็จ, ตรัส ก็ไม่ต้องเติม "ทรง" นำหน้าอีก มันจะกลายเป็นการเติมซ้ำซ้อน ทำให้ฟังแล้วไม่เหมาะสม

🗣️ ไขข้อข้องใจ คำราชาศัพท์ในชีวิตประจำวันที่มักใช้ผิด

1. "ขอบใจ" กับ "ขอบพระทัย" ใช้ต่างกันอย่างไร?

• "ขอบใจ": ใช้เมื่อสุภาพชนเสมอกัน ผู้ใหญ่ใช้กับผู้น้อย พระราชวงศ์ทรงใช้กับคนสามัญ และพระราชาทรงใช้กับประชาชน
• "ขอบพระทัย": ใช้เมื่อคนสามัญกล่าวกับพระราชวงศ์, พระราชวงศ์ทรงใช้กับพระราชวงศ์ หรือพระราชาทรงใช้กับพระราชวงศ์

หมายเหตุ: หากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงขอบใจประชาชน ควรใช้ว่า "ทรงขอบใจ" หรือ "พระราชทานกระแสขอบใจ" ไม่ใช้ "ขอบพระทัย"

2. "ทูลเกล้าฯ ถวาย" กับ "น้อมเกล้าฯ ถวาย" เลือกใช้ไม่ถูก

การถวายของแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มีข้อแตกต่างคือ:

• "ทูลเกล้าฯ ถวาย" (ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย): ใช้กับของเล็ก เช่น ช่อดอกไม้ หนังสือ
• "น้อมเกล้าฯ ถวาย" (น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวาย): ใช้กับของใหญ่ เช่น ที่ดิน บ้าน

3. "อาคันตุกะ" กับ "ราชอาคันตุกะ" ต่างกันอย่างไร?

สองคำนี้มีหลักการใช้ดังนี้:

• "อาคันตุกะ": ใช้เมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จฯ ไปทรงเป็นแขกของบุคคลสำคัญ หรือบุคคลสามัญไปเป็นแขกของบุคคลสามัญ
• "ราชอาคันตุกะ": ใช้เมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จฯ ไปทรงเป็นแขกของพระมหากษัตริย์ หรือบุคคลสามัญไปเป็นแขกของพระมหากษัตริย์

สรุปง่ายๆ คือ ให้ดูเจ้าของบ้านเป็นหลัก ถ้าเจ้าของบ้านเป็นพระมหากษัตริย์ บุคคลทั่วไปที่เป็นแขกไม่ว่าจะเป็นพระมหากษัตริย์หรือบุคคลสามัญเป็น "ราชอาคันตุกะ" ทั้งสิ้น

4. "ส่งเสด็จสู่สวรรคาลัย" ผิดหลัก!

หลายคนอาจเคยได้ยินคำว่า "ส่งเสด็จสู่สวรรคาลัย" แต่จริงๆ แล้ว ไม่ต้องมีคำว่า "ส่งเสด็จ" นำหน้า

เหตุผลคือ พระองค์ทรงมีบุญญาบารมีที่จะเสด็จไปสู่สรวงสวรรค์ด้วยพระองค์เอง การใช้คำว่า "ส่งเสด็จ" นำหน้าอาจทำให้สื่อความหมายได้ว่าประชาชนเป็นผู้ส่งเสด็จพระองค์ไปสู่สรวงสวรรค์ ดังนั้นควรใช้เพียง "เสด็จสู่สวรรคาลัย" ก็พอแล้ว

5. "พระบรม" กับ "พระราช" ใช้กับใครได้บ้าง?

• "พระบรม": ใช้เฉพาะพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเท่านั้น เช่น พระบรมราโชวาท, พระบรมราชานุเคราะห์, พระบรมราชโองการ
• "พระราช": ใช้นำหน้าคำนามแสดงว่าคำนามนั้นเป็นของพระมหากษัตริย์, สมเด็จพระบรมราชินี, สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช, สมเด็จพระบรมราชชนนี, สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เช่น พระราชานุญาต, พระราชวโรกาส, พระราชประวัติ

6. "ถวายความจงรักภักดี" ผิด!

หลายคนอาจคิดไม่ถึงว่าคำนี้เป็นหนึ่งในคำราชาศัพท์ที่ใช้ผิด เพราะเรามักได้ยินบ่อยๆ แต่นักภาษาบอกว่า "ความจงรักภักดีเป็นของที่หยิบยื่นให้กันไม่ได้ เป็นสิ่งที่มีประจำตน"

ดังนั้นการใช้ "ถวาย" ไม่ค่อยเหมาะสม ควรใช้เป็น "มีความจงรักภักดี" มากกว่า

7. "ถวายอาลัย" ก็ไม่ถูกต้องเช่นกัน

คำว่า "ถวาย" แปลว่า "ให้" ซึ่งความอาลัยไม่ได้มีไว้ให้ผู้ตาย แต่เป็นสิ่งที่จะต้องเก็บไว้ในใจของเรา ดังนั้นไม่ควรใช้คำว่า "ถวายอาลัย"

8. "แสดงหน้าพระพักตร์" หรือ "แสดงหน้าพระที่นั่ง" ผิด!

เวลากล่าวถึงการแสดงใดๆ ถวายทอดพระเนตร หลายคนมักใช้คำว่า "แสดงหน้าพระพักตร์" หรือ "แสดงหน้าพระที่นั่ง" ซึ่งเป็น usage ที่ผิด

ต้องใช้ว่า "แสดงเฉพาะพระพักตร์" หรือ "แสดงหน้าที่นั่ง" แทน

9. "พระบรมสาทิสลักษณ์" กับ "พระบรมฉายาลักษณ์" ต่างกันอย่างไร?

• "พระบรมสาทิสลักษณ์" หรือ "พระบรมฉายาทิสลักษณ์": คือภาพเหมือนของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและพระบรมราชวงศ์ชั้นสูง เป็น ภาพวาด
• "พระบรมฉายาลักษณ์": ใช้กับ ภาพถ่าย

10. "หมายกำหนดการ" ใช้เมื่อไหร่?

"หมายกำหนดการ" หมายถึง หมายรับสั่งที่ทางสำนักพระราชวังแจ้งกำหนดการเสด็จพระราชดำเนินไปยังหน่วยราชการหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบ ใช้เฉพาะกับงานพระราชพิธีเท่านั้น

ถ้าเป็นกิจการทั่วๆ ไปของสามัญชน ควรใช้ว่า "กำหนดการ" เช่น กำหนดการเดินทาง, กำหนดการสัมมนา

🛠️ ตัวช่วยยุคใหม่ ตรวจสอบคำผิดก่อนโพสต์

ในยุคดิจิทัลแบบนี้ เรามีตัวช่วยดีๆ ในการตรวจสอบคำผิดก่อนที่จะโพสต์หรือส่งงาน ซึ่งนอกจากเครื่องมือดังๆ อย่าง Katproof และ Proof by Meb แล้ว，คุณยังสามารถใช้เครื่องมือตรวจคำผิดออนไลน์บนเว็บไซต์ https://www.thaiproofai.com/spell-check ซึ่งเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยให้คุณตรวจสอบการสะกดคำและใช้ภาษาไทยได้อย่างถูกต้องก่อนเผยแพร่เนื้อหาใดๆ

เครื่องมือเหล่านี้ช่วยตรวจคำผิดได้หลากหลายรูปแบบ ทั้งการสะกดผิด การใช้คำผิด ไวยากรณ์ผิด และการใช้เครื่องหมายวรรคตอนผิด ทำให้งานเขียนของเราดูเป็นมืออาชีพมากขึ้น

💎 สรุปสั้นๆ จำง่าย ใช้เป็น

คำราชาศัพท์อาจดูเหมือนเรื่องยากและมีรายละเอียดยิบย่อย แต่หากเราเข้าใจหลักการพื้นฐานและหมั่นฝึกใช้บ่อยๆ ก็จะกลายเป็นเรื่องง่ายไปเลย ลองสรุปหลักสำคัญแบบสั้นๆ ให้จำได้ง่ายกัน:

1. จำหลักการใช้ "ทรง": ใช้กับคำสามัญ ไม่ใช้กับคำราชาศัพท์แท้
2. ระวัง "พระบรม" กับ "พระราช": พระบรม ใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเท่านั้น
3. เข้าใจความแตกต่าง: เช่น ขอบใจ/ขอบพระทัย, ทูลเกล้าฯ/น้อมเกล้าฯ ถวาย
4. ใช้คำให้เหมาะสมกับสถานการณ์: เช่น หมายกำหนดการ ใช้เฉพาะงานพระราชพิธี
5. ใช้เครื่องมือช่วยตรวจสอบ: อย่าง https://www.thaiproofai.com/spell-check เพื่อความมั่นใจก่อนเผยแพร่

การใช้งานคำราชาศัพท์อย่างถูกต้องไม่เพียงแต่แสดงถึงความรู้ทางภาษาเท่านั้น แต่ยังแสดงถึงความเคารพและความใส่ใจในวัฒนธรรมอันดีงามของไทยเราอีกด้วย หวังว่าบทความนี้จะช่วยไขข้อข้องใจและทำให้ทุกคนใช้คำราชาศัพท์ได้อย่างมั่นใจมากขึ้นนะครับ